ΤΟ ΕΡΓΟ

Η απαλλαγή του ευρωπαϊκού αλιευτικού στόλου από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα παρουσιάζει τόσο πλεονεκτήματα όσο και προκλήσεις. Η μετάβαση προς καθαρότερες και πιο βιώσιμες αλιευτικές πρακτικές είναι επιτακτική ανάγκη για τον μετριασμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των αλιευτικών δραστηριοτήτων, ιδίως στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής και της μείωσης των ιχθυαποθεμάτων. Ωστόσο, η μετάβαση αυτή δημιουργεί επίσης σημαντικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογικών περιορισμών, των οικονομικών περιορισμών και των κοινωνικών επιπτώσεων για τις αλιευτικές κοινότητες. Από τη θετική πλευρά, η απαλλαγή του ευρωπαϊκού αλιευτικού στόλου από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα προσφέρει πολλά οφέλη. Πρώτον, η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα αλιευτικά σκάφη συμβάλλει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, πράγμα που είναι απαραίτητο για τη διατήρηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της αλιείας. Με την υιοθέτηση καθαρότερων συστημάτων πρόωσης, όπως ηλεκτρικές ή υβριδικές μηχανές, και τη βελτίωση της απόδοσης των σκαφών, η αλιευτική βιομηχανία μπορεί να μειώσει σημαντικά το αποτύπωμα άνθρακα και να ελαχιστοποιήσει την περιβαλλοντική υποβάθμιση.

 

Επιπλέον, τα μέτρα απαλλαγής από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μπορούν να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση και να μειώσουν την κατανάλωση καυσίμων, οδηγώντας σε εξοικονόμηση κόστους για τους φορείς αλιείας. Η επένδυση σε τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης καυσίμων, όπως ο σχεδιασμός της γάστρας που ελαχιστοποιεί την αντίσταση και τα συστήματα πρόωσης που βελτιστοποιούν την απόδοση ισχύος, μπορεί να βελτιώσει την οικονομική βιωσιμότητα των αλιευτικών δραστηριοτήτων και να αυξήσει την κερδοφορία μακροπρόθεσμα. Επιπλέον, με τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας και την ενσωμάτωση τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η αιολική ή η ηλιακή ενέργεια, τα αλιευτικά σκάφη μπορούν να μειώσουν την εξάρτησή τους από τα ορυκτά καύσιμα και να ενισχύσουν την ενεργειακή ασφάλεια. Οι πρωτοβουλίες απαλλαγής από τον άνθρακα έχουν επίσης τη δυνατότητα να προωθήσουν την καινοτομία και την τεχνολογική πρόοδο στον αλιευτικό κλάδο. Οι προσπάθειες έρευνας και ανάπτυξης που επικεντρώνονται στην ανάπτυξη καθαρότερων συστημάτων πρόωσης, βιώσιμων αλιευτικών εργαλείων και αυτόνομων τεχνολογιών μπορούν να προωθήσουν την πρόοδο προς πιο φιλικές προς το περιβάλλον αλιευτικές πρακτικές. Επιπλέον, η υποστήριξη της μετάβασης σε μεθόδους αλιείας με χαμηλό αντίκτυπο, όπως τα επιλεκτικά αλιευτικά εργαλεία και οι τροποποιήσεις εργαλείων για τη μείωση των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων, μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση των οικοσυστημάτων και να προωθήσει τη βιοποικιλότητα στους θαλάσσιους οικοτόπους.

 

Ωστόσο, παρά τα εν λόγω δυνητικά οφέλη, η απαλλαγή του ευρωπαϊκού αλιευτικού στόλου από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα παρουσιάζει αρκετές προκλήσεις και μειονεκτήματα. Πρώτον, η εφαρμογή καθαρότερων τεχνολογιών και ενεργειακά αποδοτικών πρακτικών συνεπάγεται συχνά σημαντικό αρχικό κόστος και επενδυτικές απαιτήσεις. Οι φορείς αλιείας, ιδίως οι αλιείς μικρής κλίμακας και οι αλιευτικοί συνεταιρισμοί, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν οικονομικά εμπόδια για την αναβάθμιση των σκαφών τους ή τη μετάβαση σε εναλλακτικά συστήματα πρόωσης, περιορίζοντας τη δυνατότητά τους να υιοθετήσουν τις όποιες βιώσιμες πρακτικές. Επιπλέον, η διαθεσιμότητα και η προσιτή τιμή των τεχνολογιών καθαρής ενέργειας που είναι κατάλληλες για θαλάσσιες εφαρμογές, όπως τα ηλεκτρικά συστήματα πρόωσης και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μπορεί να είναι περιορισμένη, ιδίως σε απομακρυσμένες ή παράκτιες περιοχές. Οι περιορισμοί στις υποδομές, όπως η έλλειψη εγκαταστάσεων φόρτισης ή ανεφοδιασμού για ηλεκτρικά ή υβριδικά σκάφη, μπορεί να εμποδίσουν περαιτέρω την υιοθέτηση μέτρων απαλλαγής από τον άνθρακα και να δυσχεράνουν τη μετάβαση προς καθαρότερες αλιευτικές πρακτικές. Επιπλέον, η μετάβαση σε αλιευτικούς στόλους χωρίς άνθρακα μπορεί να έχει κοινωνικές επιπτώσεις για τις αλιευτικές κοινότητες, ιδίως για εκείνες που βασίζονται σε παραδοσιακές αλιευτικές πρακτικές ή σε βιοτεχνική αλιεία. Η μετάβαση προς καθαρότερες και πιο βιώσιμες αλιευτικές πρακτικές μπορεί να επιδεινώσει τις ανισότητες εντός του αλιευτικού κλάδου, καθώς οι μεγαλύτεροι αλιευτικοί στόλοι ή οι επιχειρήσεις βιομηχανικής κλίμακας έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να επενδύσουν σε μέτρα απαλλαγής από τον άνθρακα σε σύγκριση με τους μικρότερης κλίμακας ή τους μικρούς αλιείς. Αυτή η ανισότητα στην πρόσβαση σε πόρους και τεχνολογικές δυνατότητες μπορεί να διευρύνει τις υφιστάμενες κοινωνικοοικονομικές διαιρέσεις εντός του αλιευτικού τομέα και να υπονομεύσει τις προσπάθειες για την προώθηση της κοινωνικής ισότητας και της συμμετοχικότητας.

​

Η αλιεία βυθού με τράτες είναι μια ευρέως διαδεδομένη μέθοδος αλιείας που περιλαμβάνει την έλξη ενός διχτυού κατά μήκος του βυθού για την αλίευση ψαριών και άλλων θαλάσσιων οργανισμών. Ενώ η αλιεία με τράτες μπορεί να αποφέρει υψηλά αλιεύματα και είναι οικονομικά επικερδής για τους αλιευτικούς στόλους, έχει επίσης σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Μια από τις κύριες ανησυχίες που συνδέονται με τη μηχανότρατα βυθού είναι η επίπτωση στους βενθικούς οικότοπους. Τα βαριά εργαλεία που χρησιμοποιούνται στη μηχανότρατα, όπως τα βάρη και οι πόρτες, μπορούν να διαταράξουν και να καταστρέψουν ευαίσθητα βενθικά ενδιαιτήματα, συμπεριλαμβανομένων των κοραλλιογενών υφάλων, των θαλάσσιων λιβαδιών μακρόφυτων και φυκών κ.λπ.  Αυτή η διαταραχή μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή δομών των ενδιαιτημάτων, απώλεια της βιοποικιλότητας και διαταραχή των οικολογικών διεργασιών, επηρεάζοντας την αφθονία και την κατανομή των θαλάσσιων ειδών και θέτοντας σε κίνδυνο τη συνολική υγεία και την ανθεκτικότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Επιπλέον, η αλιεία με τράτα βυθού μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά παρεμπίπτοντα αλιεύματα μη στοχευόμενων ειδών, συμπεριλαμβανομένων νεαρών ατόμων (υπομεγέθη), απειλούμενων ειδών και ευάλωτων θαλάσσιων οργανισμών. Ο πολυειδικός  χαρακτήρας των διχτυών τράτας - ειδικά στη Μεσόγειο - αυξάνει την πιθανότητα σύλληψης μη στοχευόμενων ειδών, τα οποία συχνά απορρίπτονται στη θάλασσα, οδηγώντας σε σπατάλη πόρων και αρνητικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα. Τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα στις μηχανότρατες βυθού μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν προστατευόμενη ή κινδυνεύοντα όπως θαλάσσιες χελώνες, θηλαστικά και υδρόβια πτηνά.  Η αλιεία με τράτα βυθού μπορεί να μεταβάλει τη σύνθεση των ιζημάτων του πυθμένα και να διαταράξει τις ιζηματογενείς διεργασίες, οδηγώντας σε αναμόχλευση ιζημάτων, ιζηματογένεση και αλλαγές στον κύκλο των θρεπτικών ουσιών. Η φυσική διαταραχή που προκαλείται από τα εργαλεία τράτας μπορεί να αναταράξει τα σωματίδια του ιζήματος και την αιωρούμενη οργανική ύλη, με αποτέλεσμα την αύξηση της θολότητας και του ρυθμού καθίζησης, που μπορεί να πνίξει τους βενθικούς οργανισμούς, να μειώσει την ποιότητα των ενδιαιτημάτων και να υποβαθμίσει την ποιότητα του νερού στις επηρεαζόμενες περιοχές.

​

Για τον μετριασμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της αλιείας βυθού με τράτες, έχουν προταθεί και εφαρμοστεί διάφορα μέτρα διαχείρισης και στρατηγικές διατήρησης. Μια προσέγγιση είναι η δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών όπου η αλιεία με τράτες βυθού είτε απαγορεύεται είτε περιορίζεται και συμβάλουν στη μείωση της έντασης και της έκτασης της αλιείας σε οικολογικά ευαίσθητα ενδιαιτήματα. Μια μέθοδος μείωσης των επιπτώσεων είναι η υιοθέτηση τροποποιήσεων των εργαλείων και τεχνολογικών καινοτομιών για να γίνουν οι πρακτικές αλιείας με τράτες πιο επιλεκτικές και φιλικές προς το περιβάλλον. Με την ενσωμάτωση πλεγμάτων διαφυγής και διαλογής μείωσης των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων στα δίχτυα τράτας, οι αλιείς μπορούν να μειώσουν τη σύλληψη ειδών που δεν αποτελούν στόχο και να ελαχιστοποιήσουν τις οικολογικές επιπτώσεις της αλιείας με τράτα στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Επιπλέον, η χρήση ελαφρών εργαλείων τράτας, η τροποποίηση των ταχυτήτων ρυμούλκησης και η βελτιστοποίηση των τεχνικών αλιείας μπορούν να συμβάλουν στην ελαχιστοποίηση της διατάραξης του βυθού και της καταστροφής των οικοτόπων που συνδέονται με την αλιεία με τράτα βυθού, προωθώντας πιο βιώσιμες και υπεύθυνες αλιευτικές πρακτικές. Επιπλέον, η εμπλοκή των ενδιαφερομένων μερών μέσω συμμετοχικών προσεγγίσεων διαχείρισης, συνεργατικών ερευνητικών πρωτοβουλιών και ρυθμίσεων συνδιαχείρισης μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα των μέτρων μετριασμού και να προωθήσει την αποδοχή και τη συμμόρφωση των ενδιαφερομένων μερών. Η προώθηση της εκπαίδευσης, της ευαισθητοποίησης και των πρωτοβουλιών για την ανάπτυξη ικανοτήτων μεταξύ των αλιευτικών κοινοτήτων μπορεί να συμβάλει στην προώθηση μιας κουλτούρας διαχείρισης και υπεύθυνων αλιευτικών πρακτικών, ενθαρρύνοντας τους αλιείς να υιοθετήσουν βιώσιμες μεθόδους αλιείας και να συμβάλουν στη διατήρηση και αποκατάσταση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.